Je zult in een tijd als deze maar overheidsvoorlichter zijn. Of politicus. Of anderszins verantwoordelijk voor beslissingen en communicatie die met de bestrijding van “het virus” te maken hebben. Je dilemma is enorm.
Aan de ene kant weten we simpelweg niet wat er aan de hand is. Ja: een virus, corona, Covid-19, hoesten, koorts, ademnood en nog een paar dingen. Maar veel meer dan dat? Nee. We weten niet hoe we besmet raken en wie besmet is. We weten niet of allen die besmet zijn ziek worden. We weten niet hoe we zieken moeten genezen en niet hoe we gezonden moeten beschermen.
Aan de andere kant is niet-weten voor verantwoordelijken en hun (communicatie)vertegenwoordigers geen optie. Stel je voor, Rutte: dames en heren, we moeten eerlijk zijn: we weten het niet. Niet hoe we u moeten helpen, niet hoe we u moeten beschermen, verzorgen, wat ook. Mijn boodschap daarom: zoek het uit!
Dat kan dus niet. Ondenkbaar. En dus zit er niks anders op dan met een air van zekerheid maatregelen te nemen: 1,5 meter afstand, mondkapjes, niet meer dan zoveel mensen op een kluitje en nog zo wat. Helpt het? Tja.
Het dilemma is nog groter doordat de wereld is vergeven van de mensen die het wel (denken te) weten en die ook nog eens de mogelijkheid hebben hun wijsheden op grote schaal online te verkondigen. Zo ontving ik in afgelopen weken via sociale media tientallen filmpjes, artikelen en meer van vrienden en kennissen die me vertelden dat ik dit ‘toch echt even moest lezen (of zien)’. Ik las of bekeek het en dacht: ‘Tja, het klinkt goed maar wat ik gisteren las klonk ook goed en dat van eergisteren…’.
In mijn vorige column hield ik een pleidooi voor burgerlijke ongehoorzaamheid om de vaderlandse “regulatureluur” tegen te gaan. Nu doe ik hetzelfde maar dan omgekeerd. Ikzelf ga niet naar het strand. Ik reis niet met het openbaar vervoer. Ik loop weg uit drukke winkels. Ik kus mijn vrienden en vriendinnen niet. Ik doe zoveel mogelijk buiten. Ik overdrijf niks, ben helemaal niet gestrest maar doe gewoon voorzichtig. Ik volg mijn eigen regels, mijn eigen raadgeving, mijn eigen normen. Die zijn zeer aan de voorzichtige kant. Baten ze niet, schaden doen ze in ieder geval ook niet.
Er komt een dag dat we alles weten wat we nu niet weten. Op die dag, zo weten we uit ervaring, zullen we allemaal hetzelfde zeggen: als we dat geweten hadden…
Maar nu weten we het dus niet. De vis kent het water niet. De tijdgenoot is blind. En die arme politici en hun communicatiemedewerkers: zij kunnen niet anders dan tasten in het donker.
*Deze column verscheen oorspronkelijk in Publiek Denken 21: Sociaal domein onder druk. Wilt u meer artikelen lezen? Neem dan nu een gratis abonnement op Publiek Denken.