Op het hoogtepunt van de coronacrisis verschenen er opvallende plaatjes in het nieuws. Stoere soldaten poseerden onverschrokken voor de deuren van verpleeg- en verzorgingshuizen. Toen het eigen personeel in groten getale uitviel en het aantal zieke bewoners dramatisch steeg, werd met de inzet van medisch personeel van defensie getracht om erger te voorkomen. Waarvan akte!
Op meer punten sprong het leger bij. Met beademingsapparaten en met geschoold personeel in ziekenhuizen. Maar ook met transportcapaciteit voor ziekenvervoer. Toen ons zorgsysteem tegen de grenzen van haar capaciteit aanliep, bleek er gelukkig nog wat gecamoufleerde reserve te zijn.
En natuurlijk. Het tekende de ernst van de situatie. Het was menens. De nood was aan de man. Van de foto’s ging zowel iets geruststellends als iets beklemmends uit. Geruststellend omdat deze mannen en vrouwen waarschijnlijk wel voor heter vuren hadden gestaan, zo dacht menigeen (al is dat maar de vraag). Beklemmend omdat het niet normaal is dat in vredestijd het leger ingeschakeld wordt. En zeker niet voor inzet in een vitale sector die toch haar eigen boontjes zou moeten kunnen doppen.
En ja, die sector kon haar eigen boontjes niet doppen. Nee, onze zorgwereld kan zich niet de luxe permitteren om zelf (veel) reservecapaciteit achter de hand te houden voor een crisis als deze. Daar is met alle lean-trajecten, kaasschaven en procesoptimalisaties alle vet wel van de botten gehaald. Een crisis als deze legt dat genadeloos bloot. Heel wat mensen hebben zich er boos over gemaakt. Maar het is wel het gevolg van een breed gedragen streven om publieke middelen doelmatig in te zetten.
Virtuele redundantie. Zo heet het als je niet zelf de reservecapaciteit in huis hebt, maar die wel elders kunt betrekken in het geval dat de nood aan de man komt. Je slack is dan virtueel. Dan zit ‘ie bij een ander en die stelt deze beschikbaar op het moment dat dit nodig is. Een simpel, maar briljant idee.
Het veronderstelt natuurlijk wel dat deze reservecapaciteit dan snel en gemakkelijk is te mobiliseren. Dat is in onze strikt gereglementeerde samenleving verre van vanzelfsprekend. Dat moet anders en beter, zeker als elke dag telt. Maar het lijkt me een mooi thema voor een brede verkenning; over “publiek noaberschap” ofzo. Als het nodig is, help je mekaar een handje. Je zou het bijna vergeten als je zo druk bent in je eigen bubbel.
Dit artikel werd geschreven door Arwin van Buuren en verscheen oorspronkelijk in Publiek Denken 21: Sociaal domein onder druk. Wilt u meer artikelen lezen? Neem dan nu een gratis abonnement op Publiek Denken.