De Bredase wijk Geeren-Zuid heeft een slecht imago. Maar sinds de start van buurthuis ONS gebeuren er kleine sociale wonderen. Buurtbewoners werken met behoud van uitkering binnen de bewonerscoöperatie die het buurthuis exploiteert. Zo krijgen ze werkervaring en creëren ze nieuwe kansen. Voor zichzelf, hun familie en de buurt. Dit alles mede dankzij de regelarme zone van de gemeente Breda.
ONS is een sprekend voorbeeld van wat mogelijk wordt als burgers hun behoefte aangeven en de gemeente regelruimte biedt. Buurthuis ONS bruist van de initiatieven voor elke bewonersgroep in de wijk. Die brede verankering was ook een voorwaarde van buurthuiseigenaar en initiatiefnemer woningbouwcorporatie AlleeWonen. Het project moest bijdragen aan een positieve ontwikkeling van de wijk, een project waar AlleeWonen samen met verschillende partijen al jaren mee bezig is. ONS is over de volle breedte een succes. In het sfeervolle restaurant drinken buurtbewoners koffie en genieten ze van versbereide exotische gerechten. De lichte ruimtes en zalen in het buurthuis zijn goed bezet met feesten en vergaderingen. De hele dag door is er een komen en gaan van deelnemers aan de vele sociale buurtinitiatieven, zoals de Grote Broers en Zussen, waarin oudere jongeren een voorbeeldrol vervullen voor de jongsten. Of Vrouwenstudio Amalia, een groep vrouwen die dagelijks bij elkaar komt voor uitwisseling, koken en naailessen, of de scholingsprojecten voor dropouts van het reguliere onderwijs in samenwerking met het ROC. Er is ook een paramedisch centrum gevestigd in het centrum. Beter aansluiten Maar het meest vernieuwende van ONS is de bewonerscoöperatie die het buurthuis runt. ‘ONS Coöperatief exploiteert het wijkrestaurant, regelt de zalenverhuur en de schoonmaak van het buurthuis’, vertelt Mariëlle de Groot die de coöperatie begeleidt namens AlleeWonen. ‘Bewoners die graag willen werken of voor zichzelf willen beginnen, kunnen lid worden van de coöperatie. Hier kunnen ze met behoud van uitkering een vak leren en werkervaring opdoen, bijvoorbeeld als kok of schoonmaker.’ Deze regeling is vooral bedoeld voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. ‘Voor hen zijn reguliere re-integratietrajecten vaak ongeschikt. ONS sluit veel beter aan op hun specifieke situatie en zorgt dat mensen weer participeren in de maatschappij of zelfs een baan vinden. (breed lachend) De praktijk wijst uit dat deze aanpak werkt. De eerste mensen zijn al doorgestroomd naar een vaste baan. En wat hier kan, kan overal in Nederland.’ Regelarm Collectief ondernemen binnen een coöperatie met behoud van uitkering past niet in de huidige regelgeving. Breda stelde daarom voor ONS een regelarme zone in en verbond daaraan een aantal voorwaarden. Leden moeten minstens zestien uur werken. Daarnaast wordt tien procent van de opbrengst verdeeld over spaarpotjes, waarmee leden een opleiding kunnen bekostigen of iets extra’s voor hun ontwikkeling, zoals rijlessen. Het gedeelte van de winst dat verdiend is door mensen met een uitkering van de gemeente, vloeit terug naar de gemeente. ‘Een geweldige regeling’, vindt José de Brouwer. Ze is bestuurslid van de coöperatie. Na een lange carrière bij banken en instellingen, werkt ze nu bij ONS. ‘Als zestiger zou ik nooit meer aan een baan komen. Bij ONS help ik met het dagelijks beheer. Dankzij de regelarme zone heb ik geen sollicitatieplicht meer en kan ik me volledig richten op mijn werk. Ik geniet ervan.’ De Brouwer maakte ook deel uit van Vrouwenstudio Amalia die in 2013 aan de wieg stond van de coöperatie. ‘Een groep buitenlandse vrouwen wilden meer doen met hun talent voor koken. Ze wilden zorgen voor een goede toekomst voor hun kinderen en beseften dat dat alleen kon als ze zelf het goede voorbeeld gaven en zichzelf ontwikkelden.’ De vrouwen klopten aan bij AlleeWonen. Want ondernemen vanuit een uitkeringssituatie bleek lastig, helemaal zonder de nodige werkervaring. ‘Via de coöperatie kunnen ze nu risicoloos ondernemen. Een paar van hen runnen de keuken van wijkrestaurant ONS.’ Naast het buurthuis ligt ONS Land, een initiatief van werktuigbouwkundig tekenaar Niels den Boer, die stadsboer wilde worden. Met bemiddeling van de gemeente Breda startte hij een landbouwproject op het braakliggende bouwland naast buurthuis ONS, waarvoor een tweede bestemming werd gedoogd. Ook voor ONS Land is een coöperatie opgericht waarbinnen mensen met behoud van uitkering werkervaring kunnen opdoen. Den Boer: ‘We verbouwen groenten en fruit op ecologische basis. Onze klanten zijn met name restaurants, waaronder het wijkrestaurant. Daarnaast verkopen wij verse producten aan de bewoners van Geeren via een verkooppunt op ons terrein. De inkomsten zijn nog bescheiden, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd door de voldoening die ik uit het werk haal.’ Regels oprekken ONS levert meer op dan verwacht. De Groot: ‘Financieel loopt ONS goed. Maar minstens zo belangrijk zijn de sociale effecten. Zoals de sterkere verbinding tussen bewoners en culturen in de wijk, en ook de grotere verbinding tussen professionals en bewoners. Succesvolle initiatiefnemers blijken ook als rolmodel te dienen. Mensen zien dat iedereen kansen krijgt en zich kan ontwikkelen.’ De Groot hoopt dat door ONS ook de landelijke politiek zal inzien dat collectief ondernemen met behoud van uitkering een zeer effectief middel is om mensen te laten participeren en integreren. Vooral voor mensen die binnen de huidige systemen te boek staan als ‘afgeschreven’. De Groot: ‘Ik hoop dan ook dat we de regels kunnen oprekken, zodat de collectieve ondernemer bijvoorbeeld ook kan sparen voor de vervanging van een kapotte wasmachine of voor een laptop voor een betere toekomst voor hun kind’.