In een recent onderzoek van de Universiteit Leiden, uitgevoerd in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, worden vijf belangrijke tips gegeven om de dynamiek tussen coalitie en oppositie in gemeenteraden te verbeteren en zo de raad als geheel te versterken. Dit onderzoek, getiteld Gezond dualisme. Hoe coalitie- en oppositieraadsleden samen kunnen zorgen voor een sterke gemeenteraad, analyseert het stemgedrag in 117 gemeenten en deelt gesprekken met raadsleden uit drie verschillende gemeenten: Lisse, Pijnacker-Nootdorp, en Wijdemeren.
De bevindingen suggereren dat een gebrek aan politieke competitie de tegenstelling tussen coalitie en oppositie verzwakt, vooral in vergelijking met de nationale politiek. Dit wordt deels veroorzaakt doordat de meeste raadsbesluiten unaniem worden aangenomen. Interessant is dat in grotere gemeenten en gemeenten met een gezonde financiële positie de tegenstellingen minder uitgesproken zijn.
Het rapport benadrukt dat de huidige coalitie-oppositiedynamiek vooral voortkomt uit de wijze waarop coalitiepartijen opereren en adviseert raadsleden om proactief op zoek te gaan naar informatie buiten het college om. Dit kan helpen de kennisachterstand ten opzichte van het college te verkleinen en de controlerende rol van de raad te versterken.
De onderzoekers stellen voor om niet automatisch te kiezen voor krappe meerderheden binnen coalities, maar juist te experimenteren met ruimere meerderheden of minderheidscoalities om de politieke cultuur te verbeteren. Ook wordt aangeraden om perioden zonder coalitieakkoord te overwegen of onafhankelijke wethouders aan te stellen, wat kan bijdragen aan een gezondere verhouding tussen coalitie, oppositie, en het college.