De Europese Commissie toont een groeiende ambitie om wetenschappers, bedrijven en andere partijen te mobiliseren voor geopolitieke en maatschappelijke doelen. Dit blijkt uit Europese wetenschap en innovatie in een nieuw geopolitiek speelveld, een rapportage van het Rathenau Instituut.
De ambitie om de verschillende actoren te mobiliseren komt tot uiting in het voorstel van de EC voor het nieuwe kaderprogramma voor onderzoek en innovatie Horizon Europe (2021-2027), de voorgenomen Green Deal en het nieuwe Europees Defensiefonds (EDF). Voor deze programma’s vraagt de Commissie een forse investering van de Europese lidstaten.
Volgens het Rathenau Instituut biedt deze periode van herziening van het beleid een goede kans om de meerwaarde van gezamenlijke investeringen in Europese wetenschap, technologie en innovatie te ontdekken. Een belangrijk onderdeel van de beleidsherziening is de vraag in hoeverre, en op welke wijze, Horizon Europe bij hoort te dragen aan een gelijkere verdeling van onderzoekscapaciteit over de lidstaten. De logica van ‘mondiale excellentie’ suggereert dat concentratie van onderzoekscapaciteit in topcentra (in West-Europese landen) nodig is om de wereldwijde concurrentie om talent, kennis en investeringen aan te kunnen. Aan de andere kant kan een evenwichtige spreiding van onderzoekscapaciteit de Europese wetenschap, technologie en innovatie op de lange termijn veerkrachtiger maken en bijdragen aan de cohesie van de Europese Unie.