De aandacht voor het geven van tegenspraak door ambtenaren neemt toe. En dat is een goede zaak. Het is de, bijna heilige, plicht van ambtenaren om hun kennis en ervaring niet onder het tapijt te verstoppen, maar om daar actief gebruik van te maken. In de nieuwe eed en gelofte die ambtenaren moeten afleggen wordt dit ook benadrukt. Ambtenaren zweren trouw aan de Grondwet en dienen de samenleving. Dan moeten zij hun kennis en ervaring van de samenleving goed inzetten, met veel respect voor onze Grondwet.
Dat je daar niet altijd populair mee wordt, is het kruisje dat ambtenaren nu eenmaal moeten dragen. Maar het klopt, het is niet altijd makkelijk om kennis en ervaring in te brengen als een politieke bestuurder daar niet op zit te wachten, of als het hem of haar niet goed uitkomt.
De Engelsen hebben niet echt een eigen woord voor tegenspraak. Maar zij noemen het: speaking truth to power. En dat is de kern van het probleem van tegenspraak geven. Je zegt iets tegen iemand die een “machtspositie” heeft ten opzichte van jou. Dat is overigens niet alleen de politiek bestuurder, een wethouder of een minister. Het zijn ook veel plaatsvervangend ministers en wethouders, onze “tussenlagen” en “meedenkers”, zoals afdelingshoofden, directeuren, woordvoerders, communicatiemedewerkers… Personen die altijd heel goed weten wat de bestuurder wil.
Tegenspraak hoort bij het ambtelijk vak en is geen negatief begrip. Het is juist een positief begrip. Het hoort bij de loyaliteit van ambtenaren naar bestuurders. Het is een begrip dat hoort bij de goede samenspraak tussen politiek bestuurders en ambtenaren. Een samenspraak die hoort bij het goede samenspel van bestuurders en ambtenaren. Zij hebben elkaar nodig, elke bestuurder heeft baat bij stevige ambtenaren. Net zoals ambtenaren baat hebben bij stevige bestuurders. Bestuurders die natuurlijk zelf ook kunnen tegenspreken. Een ambtenaar die tegenspreekt moet ook zelf tegenspraak willen hebben.
Publiek Denken organiseert de tweedaagse masterclass Samenspraak & tegenspraak op 21 mei & 19 september met Mark Frequin als hoofddocent. Deze masterclass richt zich op het ontrafelen van het complexe belang van deze dynamiek, onderzoekt de nuances van het uitdagen van bestuurders, en belicht hoe dit bijdraagt aan effectievere besluitvorming en beleidsuitvoering. We verkennen samen de uitdagingen, de grenzen van kritiek binnen als het gaat om loyaliteit en de strategieën voor constructieve tegenspraak in het politiek-ambtelijke landschap.
Schrijf je nu in voor de masterclass Samenspraak & tegenspraak
Beeld: Pexels