Begin negentiende eeuw keerde een groep Engelse handwerkers zich met geweld tegen machines die hun het werk zouden ontnemen. Woedend sloegen zij die moderne troep kort en klein. Luddieten werden zij genoemd, naar een zekere Ned Ludd. De luddieten groeiden uit tot een beweging die tot op de dag van vandaag model staat voor de weerzin tegen technologische verandering. Volgens hen moeten de dingen blijven zoals ze zijn. Want zoals het is, is het goed.
Naar aanleiding van alle opwinding over ChatGPT, Dall.E en andere AI-apps moet ik regelmatig aan de luddieten denken. Weliswaar is het een beetje moeilijk digitale speeltjes met stokken en bijlen te bewerken, maar de reacties hadden daar toch vaak veel van weg. De speeltjes zouden immers slechts ellende met zich meebrengen: collectieve domheid, einde van het onderwijssysteem, ondergang van de wereld en nog zo wat. Ellende dus. Wat een onzin! Ik zal niet ontkennen dat de industriële revolutie voor velen aanvankelijk vooral misère met zich meebracht. Maar uiteindelijk heeft ze toch veel goeds gebracht. Welke gek pleit er tegenwoordig nog voor om bakstenen met de hand te dragen, kanalen met de schop te graven of grote afstanden met de benenwagen af te leggen? Geen hond! Vanuit het perspectief van de menselijke inspanning bracht de technologie vooral vooruitgang en verlichting.
Met AI zal het net zo gaan. Waarmee ik overigens beslist niet ontken dat er heel wat haken en ogen aan zitten maar ook die zijn uiteindelijk toch van ondergeschikt belang. In plaats van haar te willen vernietigen (lees: verbieden) moeten we AI dan ook omarmen. Temeer omdat we niet anders kunnen. Net zomin als de weef- en andere machines destijds zal AI zich tegen laten houden. Zij komt, nee… Zij is er al, goedschiks of kwaadschiks. Daarom is de keuze niet moeilijk. Het verwelkomen van ChatGPT c.s. in ons communicatiesysteem betekent eerst en vooral dat we dat systeem opnieuw en met een nuchtere blik moeten bezien. Zo goed is het echt niet. Neem het onderwijs. Honderden keren, zo niet vaker, las ik werk van universitaire en hogeschoolstudenten dat uit niets anders bestond dan enigszins verhuld knip-, jat- en plakwerk. Daarin ontbrak bijna altijd waar het uiteindelijk om gaat. Noem het maar “de geest”: enthousiasme, inspiratie, creativiteit, scherpte… Dankzij mevrouw ChatGPT is dat geklungel voortaan geautomatiseerd.
Prima zou ik zeggen: dan is dat knippen, plakken en verhullen ook niet meer nodig en blijft er meer tijd voor die geest. Daar worden we allemaal blijer, slimmer en speelser van. Anders gezegd, het probleem waarmee ChatGPT ons confronteert is niet deze tool maar dat zijn wijzelf: ons suffe onderwijssysteem, onze gemakzucht, onze angst om buiten de lijntjes te kleuren en nog een reeks onvolkomenheden. Als we daaraan een eind maken, is ChatGPT geen vijand maar een vriend. En krijgen we bovendien meer tijd om te spelen. Win-win, net zoals die weefmachines van destijds.