Door de krappe arbeidsmarkt en de complexiteit van het werk is een goede arbeidsmarktstrategie meer dan ooit van belang voor gemeenten. Met de personeelsmonitor 2022 (data), het dashboard (vergelijking tussen gemeenten), een community voor kennisuitwisseling en een strategie die voor elke gemeente in te vullen is, gecombineerd met een flinke dosis expertise en enthousiasme, helpt A&O fonds Gemeenten daarbij. ‘Ga het gesprek aan met je medewerkers en combineer een creatieve aanpak nu met een langetermijnvisie om het eens anders te doen dan gewoonlijk.’
Zo snel als de maatschappij verandert, zo snel verandert het werk van gemeenten mee. Vanwege de taken die de rijksoverheid heeft overgeheveld en de verschillende grote en complexe maatschappelijke opgaven is het van groot belang om goed toegeruste medewerkers te hebben. ‘Vroeger had je een functieprofiel en was het duidelijk welke taak je ging uitvoeren,’ zegt Margo Stolk, bestuurder bij A&O fonds Gemeenten en wethouder van Barendrecht. ‘Nu worden andere vaardigheden en meer flexibiliteit gevraagd, zowel van de werknemer als van de werkgever.’
Goede dingen
Om gemeenten zo goed mogelijk te ondersteunen in een goede arbeidsmarktstrategie en te zorgen dat ze van elkaar kunnen leren, heeft A&O fonds Gemeenten de “Community Arbeidsmarktstrategie” ingericht. Daarin worden vragen en best practices op het gebied van instroom en doorstroom door gemeenten uitgewisseld. Ook komen nieuwe manieren van werven, informatie over de personeelsmonitor en handige draaiboeken aan bod, vertelt Karin Sleeking, directeur van A&O fonds Gemeenten.
Sleeking pleit ervoor de arbeidsmarktstrategie te delen met de gemeentesecretaris, de directeur bedrijfsvoering en de verantwoordelijke wethouders. ‘Na de verkiezingen van maart vorig jaar zijn nieuwe bestuurlijke ambities geformuleerd. Maar heb je wel de mensen en middelen om die uit te voeren de komende jaren? Je wilt de dienstverlening voor je inwoners en bedrijven zo optimaal mogelijk organiseren, zodat de afspraken in de coalitieakkoorden gerealiseerd kunnen worden. Gemeenten hebben immers veel urgente vraagstukken tegelijk te beantwoorden.’
Tegelijkertijd is het raadzaam om als gemeente te experimenteren met nieuwe vormen van personeel werven, stellen Sleeking en Stolk. Zo werkte de gemeente Breda met game based solliciteren, waarmee sollicitanten hun talenten konden laten zien in plaats van beoordeeld te worden op hun opleiding (lees meer hierover in de special Jonge ambtenaren; een andere kijk, Bit.ly/3RL8zy5).
Het werkboek Succesvol de arbeidsmarkt op dat de VNG en A&O fonds Gemeenten samen met de vakbonden FNV, CNV en CMHF hebben uitgegeven (Bit.ly/3lrJ1dy), bevat 9 stappen om een arbeidsmarktstrategie te ontwikkelen. Sleeking: ‘De gemeenten Eindhoven en Lelystad zijn met het werkboek aan de slag gegaan, waarna bestuurlijke besluitvorming heeft plaatsgevonden over de implementatie in de eigen organisatie. De arbeidsmarktstrategie heeft de meeste kans van slagen als die breedgedragen wordt in de eigen organisatie.’ De werkwijze van de gemeente Breda is een goed voorbeeld van een nieuwe manier van werven, stelt Stolk: ‘Wanneer je bijvoorbeeld een beleidsadviseur sport zoekt, moet diegene daar dan al heel veel verstand van hebben? Heel veel is te leren. Kijk daarom naar de competenties van mensen, of ze passen bij de organisatie en de cultuur. Als die lichtjes allemaal op groen staan, zou ik iemand vooral aannemen. Dan kun je vervolgens kijken welke taken diegene kan vervullen.’
Goede dienstverlening
Een goede arbeidsmarkstrategie kan leiden tot een werknemersbestand dat er uiteindelijk voor zorgt dat je als gemeente kunt doen waar je voor bent: goede dienstverlening leveren aan burgers en bedrijven. ‘En dat werkt vervolgens weer de andere kant op,’ weet Sleeking. ‘Als je te boek staat als betrouwbaar en de boel goed hebt georganiseerd, denken mensen: daar wil ik ook werken.’
Stolk ziet dat het beroep van gemeenteambtenaren niet altijd als sexy wordt gezien, maar hun werk is van groot belang, benadrukt ze. ‘Zonder de gemeente, zonder de mensen die er werken, zijn we nergens. Dan kunnen we onze dienstverlening niet meer uitvoeren. Het belang van goede ambtenaren probeer ik daarom als wethouder zo veel mogelijk onder de aandacht te brengen van mijn medebestuurders.’
Jong en oud
De arbeidsmarkt is al krap, maar dan krijgen gemeenten – net als veel andere organisaties – de komende jaren ook nog eens te maken met een relatief hoog aantal medewerkers dat met pensioen gaat, weet Stolk. ‘Dat is wel een uitdaging voor de toekomst en maakt het verstandig nu al goed na te denken over je strategie.’
In het dashboard van de personeelsmonitor kun je alle cijfers over je eigen gemeente vinden en die vergelijken met andere gemeenten. Uit de personeelsmonitor 2021 bleek dat gemeenten een relatief oud personeelsbestand hebben en dat jongeren relatief snel van baan wisselen. Sleeking: ‘Het hoge verloop onder jongeren is een extra reden om het gesprek aan te gaan en lef te tonen om dingen eens op een andere manier te doen.’ Juist wanneer jong en oud naast elkaar werken, ontstaan mooie kruisbestuivingen, vindt Stolk. Jongeren leren van ouderen over het werken in een politieke, bestuurlijke omgeving. Op hun beurt leren ouderen van jongeren slimmigheidjes op digitaal gebied.
Geven en nemen
Gemeenten mogen dan niet altijd de salarissen kunnen betalen die in het bedrijfsleven gangbaar zijn, op andere arbeidsvoorwaarden zijn ze juist voorloper, benadrukt Stolk. ‘Het bezig zijn met maatschappelijke vraagstukken, de veelheid aan dienstverlening die een gemeente levert, van wonen tot werken, daar kunnen weinig bedrijven tegenop. Het is een ontzettend interessante en veelzijdige, maar ook complexe omgeving, die dagelijks een beroep doet op het gebruik en ontplooiing van al je talenten en flexibiliteit. Dat laatste vragen we niet alleen van medewerkers, die geven we ook: werknemers ervaren bij gemeenten vaak een zeer goede balans tussen werk en privé.’
Sleeking sluit zich daar volledig bij aan. ‘De gemeente is een organisatie waar je als bestuurder, leidinggevende en medewerker echt het verschil kunt maken in de dagelijkse praktijk, op een veelheid aan dossiers.’