Het Nederlandse watersysteem loopt tegen zijn grenzen aan. Het is tijd voor een watertransitie, waarbij water de verbindende factor is tussen grote maatschappelijke opgaven. ‘De overheid moet de regie nemen en inwoners moeten doordrongen raken van het besef dat voldoende en schoon water niet vanzelfsprekend is.’
Schoon drinkwater van hoge kwaliteit, 24/7 uit de kraan: we vinden het in Nederland de normaalste zaak van de wereld. Maar die vanzelfsprekendheid staat onder druk, zegt Peter van der Velden, voorzitter van de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin). ‘We zijn trots op de kwaliteit en beschikbaarheid van ons water. Maar willen we dat vasthouden, dan zullen we met zijn allen nieuwe inspanningen moeten leveren.’
Leidend principe
Drie opeenvolgende droge zomers hebben het besef versterkt dat er een mismatch is ontstaan tussen de beschikbaarheid van water en ons watergebruik. Daardoor is ander beleid nodig. Van der Velden pleit daarom namens Vewin voor een watertransitie, waarmee meer aandacht komt voor het belang van schoon en voldoende water. ‘Drinkwaterbedrijven dragen niet alleen bij aan de volksgezondheid, we zorgen ook voor een aantrekkelijk vestigingsklimaat. Daarom moeten we nu investeren in de robuustheid van het systeem, in diversificatie van waterbronnen, in infrastructuur.’
Met een sterk watersysteem kan water de aan andere vraagstukken kunnen we verbindende factor zijn op het gebied van klimaat, energie, ruimtelijke ordening, natuur en woningbouw. Bij al deze maatschappelijke opgaven dient water leidend te zijn, aldus Van der Velden. ‘Plan je een woonwijk, bedenk dan aan de voorkant: wat is de betekenis van water? Welke plek krijgt het, hoe zorgen we dat het voldoende beschikbaar is en blijft? En ook voor alle klimaatopgaven is water een essentieel principe. Herstellen we de natuurlijke waterbalans, dan hebben we voldoende drinkwater en dienen we het publieke belang door in te spelen op de klimaatverandering.’
Om de watertransitie aan te jagen, verwacht Van der Velden een sterke regierol van de overheid. ‘Laat zien wat de uitdagingen zijn en hoe we die gaan oplossen. Door water te verbinden meerdere vliegen in een klap slaan. We moeten het doen met zijn allen: de rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven, maar ook met bedrijfsleven, boeren en natuurorganisaties én de burger. Die moet beseffen dat water niet vanzelfsprekend is. Haal de tegels uit je tuin, zet een regenton neer: ook die kleine stappen dragen bij aan de watertransitie. Wij pleiten voor een Nationaal Waterakkoord in de komende kabinetsperiode.’
Financiële armslag
Aan de watertransitie zit uiteraard een prijskaartje, ook voor de drinkwaterbedrijven, maar daar heeft Van der Velden een heldere oplossing voor. ‘Wij worden steeds afhankelijker van externe financiering, terwijl de eisen voor die financiering juist alsmaar strenger worden. Met de grote investeringsbehoefte van drinkwaterbedrijven vragen wij het nieuwe kabinet om de barrières in wet- en regelgeving weg te nemen. Zo wordt onze financiële armslag vergroot en kunnen wij investeren in het watersysteem van morgen. Daar is iedereen bij gebaat.’
Beeld: Artstudio23